سد کرخه یکی از بزرگ‌ترین سدهای خاکی دنیا و بزرگ‌ترین سد خاکی ایران و خاورمیانه است که بر روی رودخانه کرخه در ۲۲ کیلومتری شمال غربی شهرستان اندیمشک در استان خوزستان ساخته شده‌ است. کرخه با تاجی به طول ۳۰۳۰ متر و ارتفاع ۱۲۷ متر از لحاظ حجم بدنه بزرگترین سد تاریخ ایران است و با حجم مخزنی به میزان ۷ میلیارد و ۳۰۰ میلیون مترمکعب، بزرگترین دریاچه مصنوعی ایران را پدید آورده است.

عملیات اجرایی این سد در سال ۱۳۷۰ آغاز و در سال ۱۳۸۰ به پایان رسیده‌است. متوسط تولید انرژی سالیانه این نیروگاه روزمینی ۹۳۴ میلیون کیلووات ساعت است. نیروگاه این سد با ظرفیت ۴۰۰ مگاوات از زمان بهره‌برداری در سال ۱۳۸۱ تا پایان سال ۱۳۸۷ توانسته بیش از ۴۹۴۱ میلیون کیلووات بر ساعت برق تولید کند.[۷] از جمله پروژه‌های مهمی که در کنار این طرح اجرا شده احداث تونل دشت عباس است. این تونل به منظور انتقال آب مورد نیاز برای آبیاری اراضی دشت‌عباس از دریاچه سد کرخه، به صورت تحت فشار، به طول ۶۰۹۷ متر و قطر داخلی ۵/۵ متر احداث شده‌است.

 

 

 

 

کرخه با تاجی به طول ۳۰۳۰ متر و ارتفاع ۱۲۷ متر از لحاظ حجم بدنه بزرگترین سد تاریخ ایران است و با حجم مخزنی به میزان ۷ میلیارد و ۳۰۰ میلیون مترمکعب، بزرگترین دریاچه مصنوعی ایران را پدیدآورده است.[۷] عملیات اجرایی این سد در سال ۱۳۷۰ آغاز و در سال ۱۳۸۰ به پایان رسیده‌است. متوسط تولید انرژی سالیانه این نیروگاه روزمینی ۹۳۴ میلیون کیلووات ساعت است. نیروگاه این سد با ظرفیت ۴۰۰ مگاوات از زمان بهره‌برداری در سال ۱۳۸۱ تا پایان سال ۱۳۸۷ توانسته بیش از ۴۹۴۱ میلیون کیلووات بر ساعت برق تولید کند.[۷] از جمله پروژه‌های مهمی که در کنار این طرح اجرا شده احداث تونل دشت عباس است. این تونل به منظور انتقال آب مورد نیاز برای آبیاری اراضی دشت‌عباس از دریاچه سد کرخه، به صورت تحت فشار، به طول ۶۰۹۷ متر و قطر داخلی ۵/۵ متر احداث شده‌است.

 

 

 

 

موقعیت و مشخصات رودخانه کرخه

 رودخانه کرخه از مناطق میانی و جنوب غربی رشته کوه‌های زاگرس در نواحی غرب و شمال غرب کشور سرچشمه گرفته و پس از طی مسافتی در حدود ۹۰۰ کیلومتر در امتداد شمال به جنوب، سرانجام در مرز مشترک ایران و عراق به مرداب هورالعظیم می‌رسد. رودخانه کرخه پس از رودخانه‌های کارون و دز سومین رودخانه بزرگ ایران از دیدگاه آبدهی محسوب می‌شود. حوزه آبریز رودخانه کرخه به وسعت حدود ۴۳ هزار کیلومتر مربع، بین ۴۶ درجه و ۵۷ دقیقه تا ۴۹ درجه و ۱۰ دقیقه طول شرقی و ۳۱ درجه و ۴۸ دقیقه تا ۳۴ درجه و ۵۸ دقیقه عرض شمالی واقع شده‌است و شامل استانهای همدان، کرمانشاه، کردستان، ایلام، لرستان و خوزستان می‌باشد.

 

 

 

 

سرشاخه‌های رودخانه کرخه

سرشاخه‌های اصلی تشکیل دهنده رودخانه کرخه، رودخانه‌های سیمره، کشکان، قره سو، گاماسیاب و چرداول هستند. یکی از مشخصه‌های طبیعی رودخانه کرخه احتمال وقوع سیلاب و خطرات ناشی از آن است. موقعیت سد مخزنی و نیروگاه برقآبی کرخه

 

 

 

 

موقعیت جغرافیایی سد و نیروگاه

 سد مخزنی و نیروگاه برقآبی کرخه در فاصله۲۲ کیلومتری شمال غرب اندیمشک در استان خوزستان (در جنوب غربی ایران) احداث گردیده‌است. این پروژه عظیم در ۴۸ درجه و ۷/۸ دقیقه طول شرقی و نیز ۳۲ درجه و ۲۹/۶ دقیقه شمال در منطقه کرخه واقع شده‌است. رودخانه کرخه در بالادست محور سد ۹۰ درجه تغییر جهت داده و در نتیجه دریاچه سد در سمت راست محور سد واقع گردیده‌است.

 

 

 

 

زمین‌شناسی سد کرخه

 سد مخزنی کرخه در حاشیه جنوب غربی بخش چین خورده رشته کوه‌های زاگرس قرار گرفته‌است. تپه و بلندیهای منطقه از کنگلومرای سازند بختیاری و رسوبات نرم سازند آغاجاری تشکیل شده‌است بخش عمده بالادست و ناحیه مخزن از سازند آغاجاری تشکیل یافته که از تناوب لایه‌های ماسه سنگ و گل سنگ تشکیل شده‌است و به سمت بالا دارای لایه‌های میکرو کنگلومرایی است. قسمت بالایی این سازند را بخش لهبری تشکیل می‌دهد که تناوبی از ماسه سنگ و گل سنگ می‌باشد و وضعیت مناسبی را برای ایجاد سفره‌های تحت فشار، پدیدآورده‌است. بخش پایین دست دریاچه تا محور سد را کنگلومرای بختیاری با سیمان ضعیف تشکیل می‌دهد. کنگلومرای بختیاری به دو واحد سنگی BK1 و BK2 تقسیم شده‌است که توسط یک لایه گل سنگی از هم جدا شده‌اند. واحد BK1 بخش پایین سازند بختیاری را تشکیل می‌دهد و علاوه بر لایه‌های گل سنگی دارای عدسی‌های ماسه سنگی نیز می‌باشد. واحد BK2، بخش بالایی سازند بختیاری را بوجود می‌آورد که متشکل از کنگلومرای یکپارچه با عدسی‌های ماسه سنگی و گل سنگی است.

 

 

 

 

ناحیه مورد مطالعه در پلاتفرم عربی واقع است. ساختگاه سد و دریاچه آن در قسمت شمال فروافتادگی دالپری قراردارد. شیب لایه‌ها ۱۲–۷ درجه در منتهی‌الیه دریاچه و ۴–۳ درجه در نزدیکی ساختگاه می‌باشد. نظر باینکه شیب لایه بندی‌ها کم و نا پیوستگی‌ها نیز نادر می‌باشند، زمین لغزه‌ای در حاشیه دریاچه آتی مشاهده نشده‌است. ریزش در شیروانی‌های کنگلومرایی دریاچه محتمل است ولی روند آن آهسته و مداوم پیش‌بینی شده و ایمنی سازه‌های هیدرولیکی را به مخاطره نخواهد انداخت.

یکی دیگر از سد های استان خوزستان سد کرخه است. فروشگاه اینترنتی سی تی مهر شما را به دیدن این سد زیبا دعوت میکند.