اگر میان شلوغی و همهمه بازار تهران به‌دنبال جایی برای اندکی استراحت و آرامش می‌گردید و از دیدن محله‌های قدیمیتهران لذت می‌برید،تیمچه اکبریان با دیزی‌های خوش‌مزه بهترین گزینه برای شما است. شاید اسم محله عودلاجان به گوشتان آشنا باشد. عودلاجان قدیمی‌ترین محله تهران است که امروزه تبدیل به شهرموزه‌ای دیدنی شده است و بخش بزرگی از آن روایت‌گر داستان حضور کلیمی‌ها در تهران است. در این محله، یکی از دیدنی‌ترین مکان‌ها تیمچه اکبریان، قدیمی‌ترین تیمچه و از جاهای دیدنی تهران است.
گذر تاریخی عودلاجان
پس از کمی پیاده‌‌روی در محله و گذر از بازارچه سنتی عودلاجان، به ساختمان اولین بانک رهنی ایران می‌رسید. ساختمانی پیر که حدود ۲۶۰ سال از سنش می‌گذرد. ضرب‌المثلی وجود دارد که می‌گوید دود از کنده بلند میشود. این ساختمان در جوانی بانک بود، حالا در پیری دیزی‌سرا شده و مرام و مسلکش فرق کرده است. حالا که پیر شده، درش به‌روی همه باز است. دلش هم‌نشین و هم‌صحبت می‌خواهد. قدیم‌ترها تمام فکر و ذکرش پول و زر بود، اما حالا مثل جمعه‌های خانه مادربزرگ بوی دیزی می‌دهد. بعضی‌ها می‌گویند این تغییر کاربری در شان این ساختمان نیست، اما من می‌گویم کاملا به‌جا و درست است. دقیقا مطابق طبیعت آدمیزاد، پیر که میشود دلش میهمان می‌خواهد؛ مثل مادربزرگ که چشم به در دارد و گوش به زنگ تلفن.
سفره‌خانه دنج است و حس و حال خوبی دارد. فرش‌های لاکی رنگ با پشتی‌هایی که به تنپوش آجری دیوار چسبیده‌اند، زمین و دیوارهای آن را پوشانده‌اند. با خودتان فکر می‌کنید دیوارها در این سال‌ها چه داستان‌ها، فرازونشیب‌ها و رازورمزها که به خود ندیده‌اند. اگر می‌توانستند صحبت کنند، چه داستان‌ها که نمی‌گفتند.
تاریخچه تیمچه اکبریان
بنای تیمچه اکبریان مربوط به دوره حکومت قاجاریه است. این بنا هم‌زمان با دومین سال حکومت آقامحمدخان قاجار، سرسلسله قاجاریه در تاریخ ۱۱۵۳ هجری شمسی ساخته شد. تیمچه ابتدا ازسوی کلیمی‌ها به صنوف صراف‌ها و زرگرها اختصاص داده شد و در سال ۱۱۷۱ هجری شمسی هم‌زمان با دومین سال حکومت فتحعلی‌شاه قاجار، به اولین بانک رهنی ایران تغییر کاربری داد. این بنا به‌مدیریت داوود کلیمی با همین کاربری تا اوایل انقلاب دایر بود. اجناسی که مردم برای امانت در بانک قرار می‌دادند، ازطریق سوراخی در کف طبقه همکف و در مجاورت دیوار، به‌صورت مخفیانه و دور از دید مردم، به زیرزمین انتقال داده می‌شد. این بنا در سال ۱۳۸۴ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. طی مرمتی که در سال ۱۳۹۰ هجری‌شمسی با هزینه شخصی انجام گرفته، به سفره‌خانه سنتی تغییر کاربری داده و تا امروز با این کاربری برقرار است.
معماری
تیمچه اکبریان زیربنایی به مساحت ۵۵۰ مترمربع و چهار اشکوب دارد. در قسمت غربی، سه اشکوب در قسمت شمالی و جنوبی است. ابتدای ورود، در چوبى و بزرگ با کنده‌کارى هنرمندانه چشم را می‌نوازد. پس از گذر از ورودی، با فضای هشت ضلعی اصلی با معماری کاملا قرینه مواجه می‌شویم. بنا در قسمت جنوبی و شمالى دو سالن بزرگ دارد و در اضلاع شرقی و غربی آن، اتاق یا حجرههای کوچکى قرار دارند. وجه تمایز قسمت شرقى و غربى این است که اتاق‌هاى ضلع شرقى به هم راه داشته‌اند؛ یعنی هر اتاق دو در داشته که ارتباط را با سایر اتاق‌های مجاور برقرار می‌کرد. بنابراین غلام می‌توانسته به تمام اتاق‌ها دسترسی داشته باشد و به‌همین دلیل این فضا به غلام‌گردشی معروف است.
فضای صحن اصلى هشت ضلعى است. حوض بزرگ آبی رنگی که از شمال تا جنوب کشیده شده نیز وسط آن قرار دارد. حجرههای طبقه فوقانی با راهرویی باریک و نرده‌های چوبی به هم راه پیدا میکنند. اگر کنار نرده‌ها بایستید و به پایین نگاه کنید، به‌خوبی می‌توانید فضای کل تیمچه را از نظر بگذرانید. حجره‌ها و ایوان‌های هر دو طبقه به‌صورت قرینه اطراف فضای زیر گنبد قرار دارند و سقف گنبدی شکل نیز از همان طبقه همکف بنا پیدا است. بنا زیرزمین، آب‌انبار، طبقه همکف و اول دارد. تزیینات ساختمان نیز شامل آجرکاری، در و پنجرههای چوبی و شیشه‌های رنگی است.
سفره‌خانه سنتی طهرون قدیم
فضای سفره‌خانه آرام و دنج است. در هر طبقه اتاق یا حجرههای کوچک با ظرفیت دو تا پنج نفر وجود دارد. طبقه بالای ساختمان تیمچه اکبریان دو اتاق بزرگ با ظرفیت 20 نفر نیز قرار دارد. تزیینات هر اتاق شامل تخت با فرش لاکی‌رنگ، پشتی تکیه داده شده به دیوار، ظروف قدیمی روی طاقچه، تابلوهای قدیمی و… است. هر حجره یک در با شیشه‌های رنگی دارد که به زیبایی هرچه بیشتر آن کمک می‌کند. داخل برخی حجره‌ها پنجرههای کوچک چوبی نیز وجود دارد. حوض آبی‌رنگ وسط تیمچه میزبان ماهی‌های سرخ رنگی است که رقص‌کنان سراسر حوض به جلوه‌گری مشغول هستند. دو عدد ویترین شیشه‌ای دو طرف حوض قرار گرفته‌اند که جایگاه ظروف قدیمی و عتیقه‌اند و دیدن هرکدام جذابیت خاص خودش را دارد.
از حجره بزرگ ضلع شمالی طبقه همکف نیز حتما دیدن کنید؛ این بخش به‌تنهایی شبیه به موزه گذر زمان است. شاید همان لحظه پیرمرد صاحب سفره‌خانه را هم ببینید که با دقت هرچه‌تمام‌تر گوشت و دنبه را وزن می‌کند؛ طوری که مو لای درزش نمی‌رود. در تیمچه اکبریان کسب روزی حلال که مرام قدیمی‌ها بوده است، هنوز پیدا میشود.
شاید تنوع غذاهای این سفره‌خانه به‌اندازه سایر رستوران‌های معروف بازار نباشد و تنها به دیزی، کشک‌بادمجان و چای کفایت کند،؛ اما ساعتی نشستن در این فضای خاص و دنج آن‌هم در مقایسه با رستوران‌های بازار و صف طویل مردم، خالی از لطف نیست. پیشنهاد می‌کنم خوردن لذیذترین دیزی بازار آن هم در قدیمی‌ترین تیمچه تهران را حداقل یک بار تجربه کنید. دیزی همراه با نان‌سنگک تازه، سبزی‌خوردن و پیاز سرو میشود و در صورت تمایل می‌توانید سایر مخلفات مثل ترشی، دوغ و… را هم سفارش دهید. چای دبش خوش‌رنگ نیز در استکان کمرباریک همراه با نبات در این سفره‌خانه وجود دارد.
این سفره‌خانه سنتی که در بازارچه عودلاجان قرار دارد، همه‌روزه از ساعت 10 و روزهای تعطیل نیز از حوالی ۱۱ صبح تا حوالی غروب، پذیرای میهمانان است. همچنین روی در ورودی نوشته شده است که بازدید برای عموم آزاد و رایگان است.
آدرس سفره‌خانه سنتی طهرون قدیم
خیابان پانزده خرداد، مقابل بازار آهنگران، داخل بازارچه عودلاجان، مقابل کوچه حکیم، پلاک ۸۲
یکی از مکان های تاریخی و گردشگری استان تهران محسوب میشود که هرساله افراد زیادی از این جاذبه تاریخی دیدن میکنند.
ثبت دیدگاه
0 دیدگاه