قلعه هلاکو مربوط به هزاره اول قبل از میلاد است و در شهرستان مرند، سه راهی روستای هرزند عتیق واقع شده و این اثر در تاریخ ۷ مهر ۱۳۸۱ به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. از مرند به طرف جلفا در 27 کیلومتری مرند، بقایای یک بنای آجری عهد مغول در سمت شمال جاده جلب نظر می‌کند. این بنای تاریخی که نزد اهالی محل به «کاخ هلاکو» معروف است، در دشت بسیار وسیعی به نام «دشت هلاکو» یا «الاکی» واقع است. آنچه از ساختمان مغولی باقی‌مانده پی‌های سنگی و دیوارهای قطوری است که مبین محوطه ساختمانی سی‌متر در سی‌متر می‌باشد و بدنه‌ای از یک طاق مدخل و سر بنا باقی مانده از یک دهم طاق اصلی به علاوه پایه‌های سنگی چهارگوشه و دو برج از ضلع جنوبی که ویران شده است.

بدنه طاق به سبک دیگر بناهای آجری عهد ایلخانی مغول و بر روی پایه سنگی بنا شده است. آن چه فعلاً موجود می‌باشد در حدود 6 متر ارتفاع دارد. در حاشیه آن اثری از کتیبه کوفی مزین با آجر و کاشی فیروزه‌ای رنگ دیده می‌شود که دور تا دور طاق سردر بنا را پوشانده و اینک مقدار محدود و کمی از کتیبه و تزیینات آن باقی‌مانده است. قطر بدنه طاق نیم‌متر در یک‌متر است و در جبهه خاوری آن قسمتی از بقایای دیوار ساختمان از آجر هنوز باقی است. درست رو به روی این بنا در سمت جنوبی جاده بر روی یک تپه صخره‌ای نسبتاً مرتفع، بقایای دیواره سنگی یک قلعه مخروبه وجود دارد که نزد اهالی محل به قلعه «گبرها» معروف است. علاوه بر اطلاق نام «قلعه گبرها» اهالی به آن «قلعه هلاکو» نیز می‌گویند. تعدادی تکه سفال پارتی نیز در حوالی بنا به دست آمده است. از مشاهده پاره سفال‌ها می‌توان تاریخ احداث قلعه را به ابتدای هزاره اول قبل از میلاد منسوب نمود.این جاذبه ی تاریخی زیبا همواره مورد توجه علاقمندان خاص خود میباشد .