مجموعه حسن پادشاه استان آذربایجان شرقی

مجموعه حسن پادشاه استان آذربایجان شرقی

مجموعه حسن پادشاه درمیدان صاحب الامر واقع و اصل بنای آن مربوط به دوره فرمانروایی امرای آق قویونلو است. احداث مسجد جامع و مدرسه حسن پادشاه از دوره این حاکم آغاز شده و طی هفت سال در زمان حکومت آق‌قویونلوها و توسط سلطان یعقوب آق‌قویونلو، فرزندش ساخته شده است. این مجموعه از مسجد جامع، مدرسه، بیمارستان، مقبره، غسالخانه و باغ تشکیل شده که بیمارستان آن در طول زمان تخریب شده است. شاخص‌ترین بخش این مجموعه مسجد جامع و گنبد آن است که فضایی در حدود هزار متر مربع از صحن را می‌پوشاند.

سلطان یعقوب برای ساخت این مجموعه از تمام هنرمندان و استادکاران سرزمین‌های اسلامی استفاده کرده که شاخص‌ترین بخش تزئینات این مسجد کاشی‌کاری معرق آن است که در کنارش تزئینات سنگ نیز به کار رفته است. مجموعه حسن پادشاه بعنوان یک عمارت نصیریه شناخته میشود.نصیریه عمارت ابواب‌البری با درهای نیکو است که با توجه به بازسازی‌هایی که در دوران قاجار روی آن صورت گرفته، در مرمت‌ها سعی شده دوران طلایی ساخت و معماری دوره آق‌قویونلو بنا حفظ و احیا شود.

 

 

 

 

حاجی خلیفه کاتب چلبی، مؤلف کتاب های "کشف الظنون" و "جهان نما"، درکتاب اخیر راجع به این مسجد می نویسد: "جامع سلطان حسن، ازبناهای اوزون حسن، پادشاه آق قویونلو و به طرز جوامع سلاطین با سنگ تراش و سرب ساخته شده، بنای متین و با شکوهی است . درکنار صفه محراب، یک قطعه مرمر بلغمی بزرگی به طول و عرض چند ذراع به دیوار نصب شده و جامع را رونق بخشیده است . سنگ مرمر مزبور، ازنوادر دهر به شمار می رود و درجامع دیگر، نظیر آن دیده نشده است .

اسماء چهار یار که درسر درب آن حک شده بود، از طرف قزلباش ها پاک و فقط به نام علی (ع) ابقاء گرد یده است." باید دانست که گرچه بنای مسجد و منضمات آن- عمارت نصریه- به اوزون حسن بایندری نسبت داده می شود، ولی با توجه به نوشته حافظ حسین کربلایی درکتاب "روضات الجنان و جنات الجنان "، بنای آنها بعد از درگذشت اوزون حسن صورت گرفته است . اولیا چلبی که در سال 1050 ه-.ق ازاین مسجد دیدن کرده، می نویسد : "این مسجد را سلطان حسن آق قویونلو بنا کرده است ... بنای این مسجد، یکی ازشاهکارهای هنر معماری است . گنبدهای آن همه کاشیکاری شده واز چهارسو دارای منافذی هستند که با سنگ های مرمرین مزین و مشعشع گرد یده اند.

روی هرچهاردیوار این مسجد بزرگ را اسلیمی ها ، ترنج ها ، گل ها و بوته های گوناگون و کتیبه های متعدد حجاری و گچبری شده زینت بخشیده اند ... بالای درها و پنجره ها نیز سنگ نبشته هایی با خط ثلث جلی وجود دارد که بی شباهت به خط زیبای یاقوت مستعصمی نیست . درطرفین محراب این مسجد، دوپارچه ستون سنگی زرد رنگ قرار داده اند که بهای آنها بدون مبالغه با خراج ایران و توران برابری می کند . گویا اینها کهرباهستند و نظیرشان درهیچ جای دنیا پیدا نمی شود .

 

 

 

 

" نادرمیرزا، درخصوص وضعیت مسجد در دوره قاجاریه می نویسد: "اکنون مسجدی است آنجا با چوب مسقف و مدرسه ای کوچک و ویران . و به اندازه یک کف دست اینجا آجر کاشی بنا شده، به درگاه رخامی بالای مدخل منصوب است که فصلی در آن منقور است . " همچنان که نادرمیرزا نوشته، امروزه، از آن همه سنگ تراش و رخام و کاشی، فقط یک قطعه مرمر درمحراب مسجد، یک قطعه سنگ نوشته مرمرین بر دیوار نزدیک در مشرف به میدان صاحب الامر، یک قطعه سنگ نبشته بر دیوار شمالی مسجد کوچک زمستانی و یک قطعه دیگر در پای دیوار کفشکن، یک قطعه سنگ قبر مرمرین در پای دیوار شرقی خواجه نشین مسجد زمستانی مزبور، یک قطعه سنگ نبشته نصب شده بر سردرمدرسه ، یک حلقه حوض یکپارچه سنگی، شش ستون سنگی و مقداری سنگ قبر و سنگ نبشته انباشته درمسجد زیرزمینی باقی مانده است .

سنگ نبشته مرمرین محراب مسجد به صورت طاقنمای ظریفی حجاری شده و خوشرنگ است . قطعات سنگ نبشته های برجای مانده نشان می دهد که کتیبه های سراسری حجاری شده به خط و شیوه عالی، بخش های مختلف مسجد را تزیین می کرده است. برسنگ قبر مرمرینی که در پای دیوار شرقی خواجه نشین شمالی مسجد زمستانی کار کرده اند، عبارت "هذا روضة المرحوم شهرة به ابوشرف بن ... بیگ " خوانده می شود که با توجه به مشخصات سنگ، احتمالا مربوط به قبر یکی از امرای آق قویونلو- مدفون درعمارت نصریه- است . سنگ نبشته قهوه ای رنگ دیگری درسردر صحن مدرسه حسن پادشاه نصب گردیده که متعلق به زمان شاه تهماسب صفوی و متضمن بیم دادن سپاهیان و مردم از ورود بدون اجازه به خانه های دیگران است .

مسجد زمستانی مسجد حسن پادشاه که تا دوره اخیر مورد استفاده بوده، دارای شش ستون سنگی و طاق ضربی آجری است . مدرسه حسن پادشاه نیز به صورت نیمه معمور تا چندی پیش اقامتگاه طلاب علوم دینی بوده است . هیچ مدرسه‌ای به جز مدرسه حسن پادشاه، از زمان قبل از دوره قاجار و پس از زلزله و جنگ در استان باقی نمانده است. این جاذبه همواره مورد توجه علاقمندان خاص خود قرار میگیرد .

 

 

 

 

 

ثبت دیدگاه

ابتدا وارد شوید
0 دیدگاه

جدیدترین ها

تا 25 درصد تخفیف به مناسبت عید فطر

فروشگاه اینترنتی سی تی مهر فرارسیدن عید سعید فطر را به تمامی همراهان عزیز تبریک و تهنیت عرض می نماید. به همین مناسبت فروشگاه اینترنتی سی تی مهر در نظر دارد در روز های 22 تا 24 فروردین 1402 با تخفیفات هیجان انگیز در رستوران ها و فست فودی ها میزبان لبخند در خانواده شما باشد.

جشنواره یلدای سی تی مهر
جشنواره یلدای سی تی مهر
@علیرضا کرباسی 1402/09/29

66 هزار تومان تخفیف با ارسال رایگان

جلب توجه در فروشگاه اینترنتی
جلب توجه در فروشگاه اینترنتی
@علیرضا کرباسی 1402/05/10

در این مقاله می خوانید که چطور توجه بیشتری از بازدید کنندگان خود دریافت کنید

عطر و ادکلن های متنوع
1402 mbk1
1402 mb2c2
به استقبال روزهای گرم
1402 mbk22
1402 mbk2