خانه مشروطه معرو فترین و پر افتخار ترین خانه قدیمیتبریز است. محل اجتماع مردان آزاده ای چون ستارخان، باقرخان و دیگر مشروطه خواهان که برعلیه شاه قاجاربه قیام برخواستند. این خانه همچنین مرکز اجلاس سران فرقه دموکرات آذربایجان بود.

خانه مشروطه تبریز (موزه مشروطه) بدلیل اهمیت تاریخی، در سال ۱۳۵۴ با شماره ۱۱۷۱ به ثبت ملی رسید و در سال ۱۳۶۷ توسط سازمان میراث فرهنگی خریداری شده است.

معماری خانه مشروطه

خانه مشروطه خانه ای دو طبقه و بزرگ  با مساحت ۱۳۰۰ متر مربع است که ساخت آن به سال ۱۲۴۷ برمی گردد.در آن زمان شخصی به اسم «حاج ولی معمار» این خانه را با معماری جذابی از سنگ، آجر و خشت ساخت. این خانه روزگاری خانه شخصی حاج مهدی کوزه ‌کنانی بود، او بازرگان و آزادی خواه بود برای همین برای کمک به آزادی خواهی، مشروطه خواهان را پشتیبانی مالی می کرد و این خانه را در اختیار شان قرار داد تا در اینجا جمع شوند، جلسه بگیرند، مشورت کنند و تصمیم های مهم بگیرند. داستان تاریخی این خانه از زمانی شروع می شود که محمد علی شاه مجلس را به توپ بست با این کار بزرگان مشروطه که مسیر مشروطیت را در خطر دیدند به این خانه آمدند تا به دنبال راه چاره باشند. حتما برایتان جالب است که بدانید این خانه محل رفت و آمدهای شخصیت های مهمی مثل باقرخان و ستارخان بوده است.

با وارد شدن به داخل این خانه حیاط زیبایی را می بینید که حوض، گل کاری ها و چمن کاری ها به آن طراوت خاصی بخشیده است. نورگیر سرسرا بر روی چهار ستون بلند قرار دارد که هر کدام از این ستون ها سرستون هایی با گچ بری های زیبا دارند و داخلش با شیشه های رنگی و آینه تزئین شده است. در طبقه اول ۶ اتاق و سرسرا و در طبقه دوم سالنی بزرگ هست با ابعاد ۶×۹ مترکه در سرسرای آن ۶ اتاق قرار گرفته است. پنجره ها و در و دیوار و به طور کلی معماری قاجاری خانه و تزئینات اش می تواند شما را در کوتاهترین زمان ممکن به زمان های گذشته ببرد. در کنار این ها، آثار تاریخی مشروطیت است که سفر تاریخی تان را کامل تر می کند؛ در قسمتی از خانه به محلی وارد می شوید که پر از تندیس های شخصیت هایی از دوران آغازین مشروطیت مثل ستارخان، باقرخان، جهانگیرخان صور اسرافیل و … است. در قسمت دیگری از آن عکس هایی از شخصیت هایی مثل مظفرالدین شاه، محمدعلی شاه و دیگر مخالفان مشروطه را می بینید که آن ها را در شب نامه های دوره مشروطه تکثیر می کردند. در اینجا می توانید از سندهای تاریخی زیادی که مربوط به انقلاب مشروطه و فرمان مشروطه هستند دیدن کنید .

حتما در طبقه دوم از سرسرا و اتاق مشرف به حیاط دیدن کنید چون زیباترین قسمت این خانه است و با در و پنجره ‌های مشبک با شیشه الوان تزئین شده است. اتاق های جانبی (گوشوار) سقفی چوبی دارند که با هشت ضلعی های برجسته تزئین شده اند و برای زیبایی درهای چوبی هم از طرح های برجسته اسلیمی و گل و برگ استفاده شده است. این خانه که در سال ۱۳۶۷ به مالکیت سازمان میراث فرهنگی در آمد از آثار ملی ایران است و در سال ۱۳۵۴ به ثبت ملی رسیده است. خانه مشروطه دسترسی راحتی دارد و از آنجایی که در نزدیکی بازار سنتی تبریز است می توانید بعد از بازدید از آن به بازار تاریخی تبریز هم سر بزنید.

موزه مشروطه

در سال ۱۳۵۷ برای تبدیل شدن این خانه تاریخی به موزه تغییراتی در اتاق ها و تالارهای آن به وجود آمد و اسناد تاریخی مربوط به مشروطه در قسمتی ویژه به نمایش در آمد. بعد از این اقدامات، خانه به روی بازدید عموم مردم باز شد. . خانه ویژگی های معماری منحصربفردی دارد که آن را از دیگر خانه ها متمایز کرده است.در نمای بیرونی، پنجره های ارسی و درب های با تزئیات منبت به آن نمایی دیدنی بخشیده  است. نورگیرها، ستون هایی با تزئینات گچ بری، ساختمان کلاه فرنگی و پنجره هایی با شیشه های رنگی از ویژگی های معمای قاجاری است که در این ساختمان به خوبی به کار رفته است.

با تغییراتی که در سال ۱۳۷۵ در خانه ایجاد شد و به نمایش درآمدن اسناد تاریخی انقلاب مشروطه، این موزه تاسیس شد. از جمله مجسمه‌های موجود در آن تندیس حسین خان باغبان، حاج علی دواچی، حاج علی ختایی، هوارد باسکرویل، کربلایی علی موسیو، شیخ علی‌اصغر لیلاوایی، علی‌اکبر دهخدا، زینب پاشا (تنها بانوی حاضر در صفوف مشروطه‌خواهان ) است.

در کنار این تندیس‌ها، سلاح کمری ستارخان، فرش مشروطه، وسایل شخصی سران مشروطه، دستگاه چاپ ژلاتینی برای تکثیر شب‌نامه‌های دوره مشروطه، تصویر اسناد تاریخی انقلاب مشروطیت و فرمان مشروطیت را نیز می‌توانید در این موزه بیابید. خانه مشروطه تبریز (موزه مشروطه) که اهمیت تاریخی زیادی دارد.

آدرس: بازار تبریز، راسته کوچه