موزه‌ی عبرت یکی از ساختمان‌های میدان مشق یا باغ ملی است که در زمان پهلوی اول ساخته شد و در دوره‌ی پهلوی دوم به کمیته‌ی مشترک ضدخرابکاری واگذار شد. در این موزه می‌شود روایت رنج انسان‌هایی را دید که در این زندان شکنجه شده‌اند.
موزه‌ی عبرت حوالی میدان امام خمینی تهران، در ساختمان باغ ملی قرار گرفته است. باغ ملی که قدمتی به‌اندازه‌ی دوران قاجار و حکومت فتحعلی‌شاه دارد، یکی از آثار ملی ایران است. میدان مشق در دوره‌ی پهلوی اول باغ ملی نام گرفت و سپس در آن ساختمان‌های دولتی مانند وزارت امور خارجه، کتاب‌خانه‌ی ملی و موزه‌ی ایران باستان ساخته شد.
ساختمان موزه‌ی عبرت، در واقع نخستین زندان مدرن ایران است که در دوره‌ی پهلوی اول، در سال ۱۳۱۱ برپا شد. این بنای ضد زلزله را مهندسان آلمانی تکمیل کردند و مدتی بعد به زندان اختصاصی زنان تبدیل شد.
سال‌ها گذشت و در دوره‌ی پهلوی دوم، سازمان‌های مختلف امنیتی و انتظامی از این زندان بهره بردند. به‌ویژه ساواک و کمیته‌ی مشترک ضدخرابکاری از این ساختمان برای بازداشت و شکنجه‌ی زندانیان سیاسی استفاده می‌کردند.
این زندان پس از انقلاب ۱۳۵۷ بازداشتگاه توحید نام گرفت. و در نهایت در سال ۱۳۸۱ به موزه‌ی عبرت تغییر کاربری داد تا گوشه‌هایی از وضعیت شکنجه‌ی زندانیان دوره‌ی پهلوی را به بازدیدکنندگان نشان دهد.
موزه‌ی عبرت ساختمانی چهار طبقه دارد. این بنا به‌صورتی طراحی شده که در زمستان سرد و در تابستان گرم باشد تا زندگی را بر زندانیان سخت‌تر کند. حس خوف و نفرت از ورودی ساختمان گریبان بیننده را می‌گیرد. دالان‌های تنگ و باریک، دیوارهای بتنی و بلند، و نرده‌های بلند آهنی تصور کردن این شکنجه‌گاه را ساده می‌کنند.
معماری مدور آن باعث گیجی می‌شود، شاید به همین دلیل هرگز کسی از این زندان فرار نکرد. اتاق‌هایی برای اعتراف گرفتن طراحی شده بودند و چه انسان‌هایی که زیر شکنجه‌های ساواک سخن گفتند یا شاید مقاومت کردند و کلامی نگفتند.
در این ساختمان که هرگز لکه‌ی ننگش پاک نمی‌شود، ماکتی از شکنجه‌گران دیده می‌شود که با شلاق بالای سر زندانی ایستاده‌اند. ابزار شکنجه‌های گوناگون در گوشه و کنار موزه به نمایش گذاشته شده است.
آویزان کردن از سقف، دستبند قپانی، آویزان کردن صلیبی، شوک الکتریکی، آپولو، سوزاندن نقاط حساس بدن با فندک و شعله شمع، قفس هیتردار، صندلی هیتردار، باتوم برقی، شلاق با کابل برقی و تحقیر و تضعیف روحیه‌ی زندانیان از روش‌های معمول در کمیته‌ی مشترک ضدخرابکاری بوده‌اند.
ظرفیت کل بازداشتگاه ۲۰۰ زندانی بوده است، اما گاهی تا ۸۰۰ نفر در آن زندانی بوده‌اند. فاصله‌ی حمام رفتن زندانیان، به پرونده و اتهام آن‌ها بستگی داشته است. اما به‌هر حال کسی زودتر از ۱۵ روز به حمام نمی‌رفته و بیشتر از ۳ دقیقه نمی‌توانسته در حمام بماند.
هیچ صدایی از این زندان بیرون نمی‌رفته، اما درون خود زندان صدای فریاد و ناله می‌پیچید. همین صداها روحیه‌ی زندانیان را ضعیف می‌کرد و بخشی از شکنجه‌ی روحی آن‌ها بود. ۵۶۳ پست سازمانی دائمی و موقت در این زندان وجود داشته است.
چهره‌های معروف و شناخته‌شده‌ای مانند رهبرمعظم انقلاب اسلامی، آقایان رجایی، هاشمی رفسنجانی، شریعتی، آیت‌الله‌طالقانی، بهشتی، مطهری، اشرفی‌اصفهانی، قاضی طباطبایی، غفاری، سعیدی و از زندانیان این شکنجه‌گاه بوده‌اند.
در موزه‌ی عبرت نام 4004 نفر از افرادی که به اتهام خیانت به حکومت شاه به زنجیر ساواک گرفتار شدند، نوشته شده است. لیموزین‌های این بازداشتگاه به تیمسار نعمت الله نصیری سومین رییس ساواک و ارتشبد حسین فردوست رییس دفتر ویژه اطلاعات تعلق داشتند.
در موزه‌ی عبرت ایران می‌توانید از فروشگاه محصولات فرهنگی دیدن کنید.
نشانی دقیق موزه از این قرار است: میدان امام خمینی، ابتدای خیابان فردوسی جنوبی، خیابان کوشک مصری، خیابان شهید یارجانی، پلاک ۱۱.
اگر مایل بودید به موزه‌ی عبرت سر بزنید که شاید صحنه های دلخراش آنجا برای کودکان یا افراد دیگر مناسب نباشد.
ثبت دیدگاه
0 دیدگاه