طبق قانون مجازات اسلامی ، مجازات تصادف غیرعمدی منجر به فوت ، حبس از ۶ ماه تا ۳سال در نظرگرفته شده که این مقدار طبق قانون در شرایط خاصی قابل تبدیل  به جزای نقدی و یا اشکال دیگری از مجازات می باشد. از جمله این شرایط اینکه ،هرگاه راننده فرد مصدوم را به نقاطی برای معالجه و استراحت برساند و یا مامورین مربوطه را از واقعه آگاه سازد و یا به هر نحوی موجبات معالجه و استراحت فرد  را ایجاد کند ، دادگاه مقررات تخفیف درباره او و تبدیل حبس به جزای نقدی را رعایت خواهد نمود.

امروزه با افزایش میزان تصادفات رانندگی ، آمار تعداد افرادی که بر اثر حوادث رانندگی جان خود را از دست می دهند نیز در حال رشد است.اما اگر در حین رانندگی چنین اتفاقی برای ما افتاد و دچار قتل غیر عمد شدیم چگونه از مجازات حبس نجات پیدا کنیم؟ تبدیل مجازات قتل غیرعمد به جزای نقدی به شرایط کیفری فرد و محکومیت های کیفری او بستگی دارد.طبق موارد ۶۸ و ۶۴ مصوبات قانون اساسی مجازات قتل غیر عمدی که بر اثر حوادث رانندگی رخ دهد از ۶ماه تا ۳سال حبس تعیین شده است که با توجه به مدت زمان حبس، در دادگاه می توان حکم حبس را به جریمه نقدی تبدیل کرد.

مجازات قتل غیرعمد حوادث رانندگی در قانون

درمورد مجازات تصادفاتی که منجر به فوت می شوند دو جنبه عمومی و خصوصی وجود دارد که مجازات حبس یا جزای نقدی آن مربوط به جنبه عمومی آن می باشد و پرداخت دیه نیز مجازات جنبه خصوصی آن است که اگر اولیای دم فرد فوت شده آن را مطالبه کنند ، قابل اجرا و پرداخت می باشد.به طور کلی طبق قانون مجازات اسلامی هرگاه رانندگی وسایل نقلیه زمینی یا آبی یا هوایی و یا موتوری منجر به تصادف قتل غیرعمد شود منجر به نقص عضو یا سقط جنین شود (دو ماه تا یک سال حبس) ، مرتکب به ۶ ماه الی ۳ سال حبس (جنبه عمومی) و  نیز پرداخت دیه در صورت مطالبه اولیای دم مقتول محکوم میگردد (جنبه خصوصی). همچنین درصورت وقوع تصادف منجر به نقص عضو یا سقط جنین مجازات دو ماه تا یک سال حبس و پرداخت دیه درصورت مطالبه را در پی دارد.

موارد تشدید مجازات قتل غیرعمد حوادث رانندگی

همچنین در یک سری موارد و حالت های جسمی که احتمال وقوع تصادفات بیشتر می باشد ، مجازات فرد مرتکب تشدید می گردد. رانندگی در حالت مستی ، نداشتن گواهینامه رانندگی، داشتن سرعت غیر مجاز، حرکت دادن اتومبیل با علم به وجود نقص فنی، عدم رعایت محل عبور عابر پیاده و عبور از محل های عبور ممنوع از عوامل تشدید مجازات در تصادفات رانندگی منجر به قتل غیرعمد می باشند که حداقل مجازات را به میزان دوسوم حداکثر مجازات ذکر شده افزایش می دهند. یعنی فرد مرتکب در تصادف منجر به قتل غیر عمد به مجازات ۲ سال حبس و در تصادف منجر به نقص عضو به ۸ ماه حبس محکوم میشود.

موارد استثنا در مجازات

نکته قابل ذکر اینکه اگر در تصادفات رانندگی هردو راننده مقصر بوده و میزان درصد تقصیرشان متفاوت باشد ، هر یک مسئول پرداخت نصف دیه راننده مقابل و سرنشینان هردو وسیله نقلیه می باشند.

همچنین در تصادفات منجر به فوت ، اگر راننده با داشتن مهارت کافی و سرعت مجاز و مطمئن و رعایت سایر مقررات رانندگی در حال حرکت بوده ، قادر به کنترل وسیله نقلیه نبوده و به کسی که حضورش در آن محل مجاز نیست ( مانند اتوبان یا بزرگراه ) بدون تقصیر برخورد کند، ضمان در مورد وی منتفی می باشد.

جنبه ی خصوصی تصادفات منجر به فوت

نکته اول در موردجنبه ی خصوصی تصادف منجر به فوت این است که، در صورت رضایت خانواده طرف مقابل این جنبه از بین رفته و مجازاتی از بابت آن متوجه فرد مقصر نمی گردد و درمقابل  اگر خانواده ی فرد فوت شده  دیه را از محکوم مطالبه کنند ، فرد مقصر مجبور به پرداخت آن می باشد.همچنین رضایت دادن شاکی تاثیر مثبتی نیز در مورد جنبه ی عمومی تصادف فوتی داشته و راه را برای در نظر گرفتن تخفیفات از طرف قاضی پرونده هموارتر می سازد.

نکته دیگر اینکه در تصادفات رانندگی ،  فرد زیان دیده یا اولیای دم وی میتوانند علاوه بر دریافت خسارت های وارده به خودرو و فرد از طریق بیمه ،  تمامی هزینه های مرتبط با تصادف از جمله بیمارستان و درمان و اتلاف وقت را از طریق شکایت حقوقی و تقدیم دادخواست  از طرق مقابل مطالبه نمود. این روشی است که براساس قانون مسئولیت مدنی پیش پای زیان دیدگان گذاشته شده است و اینکه کسی تا به حال از این حق استفاده نکرده، نمی‌تواند دلیلی باشد بر اینکه، این حق اساساً وجود ندارد.البته باید توجه داشت که در قانون ایران چیزی تحت عنوان جبران خسارات معنوی وجود نداشته و نمی توان بخاطر آسیب های روحی و معنوی ناشی از تصادف علیه کسی اقامه ی دعوا کرد.

جنبه ی عمومی تصادفات منجر به فوت و خرید حبس تصادف فوتی

درمورد جنبه عمومی قتل غیرعمد ناشی از تصادفات ، مجازات حبس از ۶ماه تا ۳سال در نظرگرفته شده که این مقدار طبق قانون در شرایط خاصی قابل تبدیل  به جزای نقدی و یا اشکال دیگری از مجازات می باشد. از جمله این شرایط اینکه ،هرگاه راننده فرد مصدوم را به نقاطی برای معالجه و استراحت برساند و یا مامورین مربوطه را از واقعه آگاه سازد و یا به هر نحوی موجبات معالجه و استراحت فرد  را ایجاد کند و یا مامورین مربوطه را از واقعه آگاه سازد و یا به هر نحوی موجبات معالجه و استراحت و تخفیف آلام مصدوم را فراهم کند دادگاه مقررات تخفیف را درباره او رعایت خواهد نمود.

همچنین در  تبدیل حبس قتل غیرعمد به جزای نقدی باید گفت،تبدیل به جزای نقدی بستگی به میزان حبس و سابقه محکومیت کیفری فرد دارد.همانطور که گفته شد ماده ۷۱۴ قانون مجازات اسلامی برای قتل غیر عمد در اثر حوادث رانندگی حبس از ۶ ماه تا ۳سال تعیین کرده است که با توجه به مدت حبس در رای دادگاه، قابل تبدیل به جزای نقدی می باشد. همچنین درمورد سابقه محکومیت کیفری فرد نیز در امکان تبدیل به جزای نقدی موثر است.

نحوه تبدیل مجازات جبس قتل غیرعمد حوادث رانندگی به جزای نقدی

در مورد نحوه ی تبدیل به جزای نقدی یا مجازات جایگزین نیز مواد قانونی زیر قابل توجه است:

مجازات های جایگزین حبس عبارتند از دوره مراقبت، خدمات عمومی رایگان، جزای نقدی، جزای نقدی روزانه و محرومیت از حقوق اجتماعی است که در صورت گذشت شاکی و وجود جهات تخفیف با ملاحظه نوع جرم و کیفیت ارتکاب آن، آثار ناشی از جرم، سن، مهارت، وضعیت، شخصیت و سابقه مجرم، وضعیت بزه دیده و سایر اوضاع و احوال، تعیین و اجراء می شود.

مرتکبان جرائم عمدی که حداکثر مجازات قانونی آنها ۳ ماه حبس است به جای حبس به مجازات جایگزین حبس محکوم می گردند.همچنین  مرتکبان جرائم عمدی که حداکثر مجازات قانونی آنها ۹۱ روز تا ۶ ماه حبس است به جای حبس به مجازات جایگزین حبس محکوم می گردند مگر اینکه به دلیل ارتکاب جرم عمدی دارای سابقه محکومیت کیفری به شرح زیر باشند و از اجرای آن پنج سال نگذشته باشد:

 بیشتر از یک فقره سابقه محکومیت قطعی به حبس تا ۶ ماه یا جزای نقدی بیش از ده میلیون ریال یا شلاق تعزیری

 داشتن یک فقره سابقه محکومیت قطعی به حبس بیش از ۶ ماه یا حد یا قصاص یا پرداخت بیش از یک پنجم دیه

همچننین درصورت نداشتن شرایط فوق، دادگاه این امکان را درمورد مرتکبان جرائم عمدی  که حداکثر مجازات قانونی آنها بیش از ۶ ماه تا ۱ حبس است ممکن است بدهد.

و در آخر اینکه مرتکبان جرائم غیرعمدی  به مجازات جایگزین حبس محکوم می گردند مگر اینکه مجازات قانونی جرم ارتکابی بیش از دو سال حبس باشد که در این صورت حکم به مجازات جایگزین حبس، اختیاری است.

مجازات قتل غیرعمد حوادث رانندگی در قانون

درمورد مجازات تصادفاتی که منجر به فوت می شوند دو جنبه عمومی و خصوصی وجود دارد که مجازات حبس یا جزای نقدی آن مربوط به جنبه عمومی آن می باشد و پرداخت دیه نیز مجازات جنبه خصوصی آن است که اگر اولیای دم فرد فوت شده آن را مطالبه کنند ، قابل اجرا و پرداخت می باشد.به طور کلی طبق قانون مجازات اسلامی هرگاه رانندگی وسایل نقلیه زمینی یا آبی یا هوایی و یا موتوری منجر به تصادف قتل غیرعمد شود منجر به نقص عضو یا سقط جنین شود (دو ماه تا یک سال حبس) ، مرتکب به ۶ ماه الی ۳ سال حبس (جنبه عمومی) و  نیز پرداخت دیه در صورت مطالبه اولیای دم مقتول محکوم میگردد (جنبه خصوصی). همچنین درصورت وقوع تصادف منجر به نقص عضو یا سقط جنین مجازات دو ماه تا یک سال حبس و پرداخت دیه درصورت مطالبه را در پی دارد.

موارد تشدید مجازات قتل غیرعمد حوادث رانندگی

همچنین در یک سری موارد و حالت های جسمی که احتمال وقوع تصادفات بیشتر می باشد ، مجازات فرد مرتکب تشدید می گردد. رانندگی در حالت مستی ، نداشتن گواهینامه رانندگی، داشتن سرعت غیر مجاز، حرکت دادن اتومبیل با علم به وجود نقص فنی، عدم رعایت محل عبور عابر پیاده و عبور از محل های عبور ممنوع از عوامل تشدید مجازات در تصادفات رانندگی منجر به قتل غیرعمد می باشند که حداقل مجازات را به میزان دوسوم حداکثر مجازات ذکر شده افزایش می دهند. یعنی فرد مرتکب در تصادف منجر به قتل غیر عمد به مجازات ۲ سال حبس و در تصادف منجر به نقص عضو به ۸ ماه حبس محکوم میشود.

موارد استثنا در مجازات

نکته قابل ذکر اینکه اگر در تصادفات رانندگی هردو راننده مقصر بوده و میزان درصد تقصیرشان متفاوت باشد ، هر یک مسئول پرداخت نصف دیه راننده مقابل و سرنشینان هردو وسیله نقلیه می باشند.

همچنین در تصادفات منجر به فوت ، اگر راننده با داشتن مهارت کافی و سرعت مجاز و مطمئن و رعایت سایر مقررات رانندگی در حال حرکت بوده ، قادر به کنترل وسیله نقلیه نبوده و به کسی که حضورش در آن محل مجاز نیست ( مانند اتوبان یا بزرگراه ) بدون تقصیر برخورد کند، ضمان در مورد وی منتفی می باشد.

جنبه ی خصوصی تصادفات منجر به فوت

نکته اول در مورد جنبه ی خصوصی تصادف منجر به فوت این است که، در صورت رضایت خانواده طرف مقابل این جنبه از بین رفته و مجازاتی از بابت آن متوجه فرد مقصر نمی گردد و درمقابل  اگر خانواده ی فرد فوت شده  دیه را از محکوم مطالبه کنند ، فرد مقصر مجبور به پرداخت آن می باشد.همچنین رضایت دادن شاکی تاثیر مثبتی نیز در مورد جنبه ی عمومی تصادف فوتی داشته و راه را برای در نظر گرفتن تخفیفات از طرف قاضی پرونده هموارتر می سازد.

نکته دیگر اینکه در تصادفات رانندگی ،  فرد زیان دیده یا اولیای دم وی میتوانند علاوه بر دریافت خسارت های وارده به خودرو و فرد از طریق بیمه ،  تمامی هزینه های مرتبط با تصادف از جمله بیمارستان و درمان و اتلاف وقت را از طریق شکایت حقوقی و تقدیم دادخواست  از طرق مقابل مطالبه نمود. این روشی است که براساس قانون مسئولیت مدنی پیش پای زیان دیدگان گذاشته شده است و اینکه کسی تا به حال از این حق استفاده نکرده، نمی‌تواند دلیلی باشد بر اینکه، این حق اساساً وجود ندارد.البته باید توجه داشت که در قانون ایران چیزی تحت عنوان جبران خسارات معنوی وجود نداشته و نمی توان بخاطر آسیب های روحی و معنوی ناشی از تصادف علیه کسی اقامه ی دعوا کرد.

جنبه ی عمومی تصادفات منجر به فوت و خرید حبس تصادف فوتی

درمورد جنبه عمومی قتل غیرعمد ناشی از تصادفات ، مجازات حبس از ۶ماه تا ۳سال در نظرگرفته شده که این مقدار طبق قانون در شرایط خاصی قابل تبدیل  به جزای نقدی و یا اشکال دیگری از مجازات می باشد. از جمله این شرایط اینکه ،هرگاه راننده فرد مصدوم را به نقاطی برای معالجه و استراحت برساند و یا مامورین مربوطه را از واقعه آگاه سازد و یا به هر نحوی موجبات معالجه و استراحت فرد  را ایجاد کند و یا مامورین مربوطه را از واقعه آگاه سازد و یا به هر نحوی موجبات معالجه و استراحت و تخفیف آلام مصدوم را فراهم کند دادگاه مقررات تخفیف را درباره او رعایت خواهد نمود.

همچنین در  تبدیل حبس قتل غیرعمد به جزای نقدی باید گفت،تبدیل به جزای نقدی بستگی به میزان حبس و سابقه محکومیت کیفری فرد دارد.همانطور که گفته شد ماده ۷۱۴ قانون مجازات اسلامی برای قتل غیر عمد در اثر حوادث رانندگی حبس از ۶ ماه تا ۳سال تعیین کرده است که با توجه به مدت حبس در رای دادگاه، قابل تبدیل به جزای نقدی می باشد. همچنین درمورد سابقه محکومیت کیفری فرد نیز در امکان تبدیل به جزای نقدی موثر است.

نحوه تبدیل مجازات جبس قتل غیرعمد حوادث رانندگی به جزای نقدی

در مورد نحوه ی تبدیل به جزای نقدی یا مجازات جایگزین نیز مواد قانونی زیر قابل توجه است:

مجازات های جایگزین حبس عبارتند از دوره مراقبت، خدمات عمومی رایگان، جزای نقدی، جزای نقدی روزانه و محرومیت از حقوق اجتماعی است که در صورت گذشت شاکی و وجود جهات تخفیف با ملاحظه نوع جرم و کیفیت ارتکاب آن، آثار ناشی از جرم، سن، مهارت، وضعیت، شخصیت و سابقه مجرم، وضعیت بزه دیده و سایر اوضاع و احوال، تعیین و اجراء می شود.

مرتکبان جرائم عمدی که حداکثر مجازات قانونی آنها ۳ ماه حبس است به جای حبس به مجازات جایگزین حبس محکوم می گردند.همچنین  مرتکبان جرائم عمدی که حداکثر مجازات قانونی آنها ۹۱ روز تا ۶ ماه حبس است به جای حبس به مجازات جایگزین حبس محکوم می گردند مگر اینکه به دلیل ارتکاب جرم عمدی دارای سابقه محکومیت کیفری به شرح زیر باشند و از اجرای آن پنج سال نگذشته باشد:

1- بیشتر از یک فقره سابقه محکومیت قطعی به حبس تا ۶ ماه یا جزای نقدی بیش از ده میلیون ریال یا شلاق تعزیری

2- داشتن یک فقره سابقه محکومیت قطعی به حبس بیش از ۶ ماه یا حد یا قصاص یا پرداخت بیش از یک پنجم دیه

همچننین درصورت نداشتن شرایط فوق، دادگاه این امکان را درمورد مرتکبان جرائم عمدی  که حداکثر مجازات قانونی آنها بیش از ۶ ماه تا ۱ حبس است ممکن است بدهد.

و در آخر اینکه مرتکبان جرائم غیرعمدی  به مجازات جایگزین حبس محکوم می گردند مگر اینکه مجازات قانونی جرم ارتکابی بیش از دو سال حبس باشد که در این صورت حکم به مجازات جایگزین حبس، اختیاری است.