قلعه چالشتر یا قلعه خدا رحم خان، اثری باشکوه از نظر معماری و هنری حجاری در ایران که واقع در شمال غرب شهر کرد استان چهار محال و بختیاری است و  در سال ۱۳۲۳ قمری (دوره قاجار)،  احداث شده است. منطقه چالشتر، که قلعه در آن قرار دارد، در دوره صفویه مرکز حکمرانی چهارمحالی‌ها بوده که به وسیله کلانتران روستاها و مناطق تحت سیطره ی خود را کنترل می‌کردند و پس از انتصاب حسین قلی‌خان به عنوان ایلخان بختیاری، در اواسط حکومت ناصرالدین شاه، حکمرانان این منطقه، از حاکمیت بر چالشتر خلع و تنها به زمین داران بزرگ تبدیل شدند.

این مکان از سال ۲۰۰۴ به موزه‌ی انسان شناسی که شامل رسوم زندگی عشایری، کشاورزی و دامداری محلی است، تبدیل شد. همچنین این قلعه، محل اقامت علی اکبر دهخدا (از زبان شناسان و نویسندگان معروف ایرانی) در طول جنگ جهانی اول بوده است. وی از کتابخانه چالشتر استفاده کرد و تألیف امثال و حکم و لغتنامه خود را با استفاده از منابع موجود در قلعه چالشتر آغاز نمود.این مکان همچنین به فرش و قفل نیز شهرت دارد. فرش‌های چالشتر مشهورترین طراحی‌ها را روی قالی دارند. همچنین چالشتر به واسطه ساخت قفل‌ معروف است؛ زیرا از جمله صنایع دستی قدیمی می‌باشد که نمونه‌هایی از آن در موزه‌هایی در سرتاسر جهان نگهداری می‌شوند. بعنوان مثال، سبک‌ترین قفل دنیا با وزن ۱٫۵ گرم متعلق به چالشتر است که در موزه لوور فرانسه نگهداری می‌شود.

تاریخچه قلعه چالشتر

منزل احمد خان و محمود خان چالشتری، به همت پدرشان خدا رحم چالشتری، فرزند محمد رضا خان، در اواخر دوران قاجاریه ساخته شد. از تاریخ حک شده بر روی سر ستون‌های این بنا استنباط می‌شود که بنا تقریباً در تاریخ ۱۳۲۳ ه‍.ق به اتمام رسیده است. قلعه چالشتر به گونه ای ساخته شده بود که خانه خان و مسجد در وسط آن و مشرف به چهار دروازه بوده است. شب ها هر چهار دروازه  را می بستند تا امنیت قلعه حفظ شود.

معماری قلعه چالشتر

معماری قلعه چالشتر، تلفیقی از معماری دوران قاجار ایران با معماری اروپایی است که با ستون‌هایی ایستاده از سنگ خودنمایی می‌کند. این مجموعه تاریخی، شامل سردر سنگی، خان‌نشین، اندرونی، حمام، انبارها و اصطبل‌ها است.این بنا در دو قسمت ساخته شده که وسعت آن تقریباً ۱۲۰۰۰ متر مربع می‌باشد. بنای شمالی تا دهه هفتاد ه‍.ش مورد استفاده قرار می‌گرفته درصورتی که بنای جنوبی حدوداً نود درصد تخریب شده بود که با همت مهندسان و مرمت گران این بنا برپا شده است.

قلعه شامل نقوش افسانه‌ای و اسطوره‌ای، زندگی روزمره، گل و گیاه، گل و گلدان، گل و مرغ، نقوش پیچش گیاهی و نقوش فرشته است. اتاق‌های این مجموعه قلعه نیز با نقوشی به سبک نقاشی لندنی که تلفیقی از هنر نقاشی ایرانی و غربی است، مزین شده است که این سبک نقاشی در دوره قاجار به اوج خود می‌رسد.

کاخ خدارحم خان دارای پنج ایوان، پنج اتاق و چهل ستون سنگی ایستاده‌است و اندرونی این مجموعه که به نام قلعه ستوده معروف است، دارای سر در با هشت ستون سنگی حجاری شده با نقوش شاخه انگوری و هندسی است. طبقه دوم قلعه ستوده دارای پنج اتاق است.بخش خان‌نشین قلعه، محل بارعام خان و مراجعه کنندگان از روستاها و آبادی های تحت مالکیت ایشان بوده و بخش اندرونی، محل سکونت و زندگی خانواده و محارم خان بوده است.دو حوض سنگی بیضوی شکل در حیاط دو قلعه وجود دارد. قلعه ستوده با دالانی به قلعه خدارحم خان مرتبط می‌شود حمام خصوصی این مجموعه از دو طرف دالان ارتباطی به دو ساختمان است.