کلیسا واژهای یونانی است و به گردهمایی و اجتماع انسانهایی که با یکدیگر جمع شدهاند و عقاید مذهبی مشترکی دارند. در کلیساهای جماعتی، مرجع نهایی تصمیمگیری در کلیسا جماعت محلی است. در کلیساهای مشایخی سیستم اداره کلیسا از طرف جماعت محلی به هیئت رهبران مشایخ واگذار میشود و تصمیمات آن از طریق پارلمان و شورا اتخاذ میشود. در ایران نیز به دلیل وجود اقلیت مسیحی، کلیساهای متعددی در سراسر ایران بنا شده که قدیمیترین آنها در ارومیه است. یکی از کلیساهای معروف ایران، کلیسای بیتاللحم مقدس است که سابقه آن به دوره صفویه میرسد.
اصفهان یکی از شهرهایی است که آثار تاریخی بسیاری را در دل خود جای داده است. قدمت بیشتر آثار تاریخی موجود در شهر اصفهان به دوره صفویه و پایتختی اصفهان بهویژه در دوره شاه عباس کبیر میرسد. کلیسای بیتاللحم مقدس نیز که در دوره صفویه و پایتختی اصفهان ساخته شده است در شهرستان اصفهان، خیابان نظر شرقی، میدان بزرگ جلفا قرار گرفته است. کلیسای بیتاللحم که یکی از کلیساهای بزرگ اصفهان محسوب میشود، در شمال دو کلیسای معروف اصفهان، یعنی هاکوپ و کلیسای مریم مقدس ساخته شده است. این کلیسای زیبا در میان دوازده کلیسای کنونی بلندترین گنبد را به خود اختصاص داده است. این گنبد زیبا از دور نمایان و قابل تشخیص است. کلیسای بیتاللحم در دوره شاه عباس صفوی و در سال ۱۳۰۶ هجری قمری ساخته شده است.
کلیسای بیتاللحم در زمان حکومت صفویه و توسط شخصی به نام خواجه پطرس ولیجانیان بازرگان معروف دوره صفوی، بنا شده و مدفن وی و چند تن از اعضای خانوادهاش در حیاط کلیسا قرار دارد. برخی براین عقیدهاند که علت ساخت کلیسای بیتاللحم این بود که خواجه پطرس گفته بود به دلیل ازدحام ورودی کلیسای مریم مقدس و اذیت شدن در آن، تصمیم به ساخت کلیسای جدید گرفت.
روایت دیگر در این زمینه این است که پطرس که تاجری بزرگ بود در هند جان سپرد و وصیت کرده بود که قلب وی را در جلفا به خاک بسپارند و چنین شد که برای عمل به وصیت وی، این کلیسا در جلفا ساخته شد. تصویر بانی کلیسا بر روی دیوار کلیسا نقش شده و امروزه قابل مشاهده است. کلیسای بیتاللحم را میتوان هم از نظر نقاشیهای داخلی که بسیار زیبا هستند و هم از نظر نمای خارجی، باشکوهترین کلیسای اصفهان دانست. بخصوص اینکه دارای بزرگترین گنبد در میان کلیساهای جلفای اصفهان است. روزنامه دیلی تلگراف در مقالهای که در نوامبر ۲۰۱۶ منتشر کرد، این کلیسا را در فهرست ۲۳ کلیسای زیبای جهان قرار داد. این اثر تاریخی و کلیسای مذهبی در سال ۱۶۲۸ بنا شده و در تاریخ ۱۷ اسفند ۱۳۸۱ با شماره ثبت ۷۶۴۳ بهعنوان یکی از آثار تاریخی ایران به ثبت ملی رسیده است.
مشخصات معماری کلیسا
پلان کلیسای بیتاللحم از نوع تالارهای گنبددار مستطیل شکل است که در جهت شرقی-غربی قرار گرفته و دارای گنبدی دوجداره با هشت نورگیر در قسمت پایین گنبد است. بنا هیچگونه تزیین خارجی ندارد و ارتفاع آن از سطح زمین ۲۵ و قطر آن ۱۱ متر است. گنبد با چهار قوس به چهار ستون بزرگ متصل به دیوارهای شمالی و جنوبی بنا تکیه کرده است. در سمت غربی کلیسا و در قسمت جلوی ورودی اصلی، ایوانی دو طبقه قرار دارد و در بالای آن ناقوس خانه کلیسا که در سال ۱۸۹۷ بنا شده، قرار گرفته است. مصالح به کار رفته در ساختمان کلیسای بیتاللحم، از خشت و آجر تشکیل شدهاند. دیوارهای داخلی کلیسا با گچ پوشانده شدهاند و روی تمامی آنها نقاشیهایی با موضوعاتی برگرفته از کتاب مقدس نقش بسته است. قسمت پایین دیوارها نیز از کاشیهای لعابدار به رنگهای نیلی و آبی که برای تزیین به کار رفتهاند، تشکیل شده است.
کلیسا در دو طبقه ساخته شده است. طبقه دوم مخصوص بانوان است. در بخش میانی طبقه دوم، تالاری مربع شکل قرار دارد که برگرفته از مدل کلاسیک تالار گنبددار ارمنی است. گنبد کلیسا، گنبدی دوپوش است که با طلاکاری و کتیبههایی با تاریخهای مختلف از افرادی خیر که برای کلیسا کار انجام دادهاند. این گنبد روی چهار ستون مرتفع و قطور که با قوسهای جناغی به ستون جنبی و مقابل متصل هستند، قرار دارد. ساق گنبد کلیسا هشت پنجره دارد که در فاصله هر دو پنجره طاقنماهایی مزین به نقاشی دیده میشود. این نقاشیها شامل چهره ۱۲ حواری حضرت مسیح رستاخیز حضرت مسیح علیهالسلام، حرکت پتروس حواری بر آب است. زیباترین نقاشی کلیسای بیتاللحم را تصویر بهشت تشکیل میدهد که در قسمت چپ آن، تصویر خواجه پطرس با نمایی از تاج بر سر نقاشی است. در ضلع غربی گنبد، به فاصلهای اندک، ناقوس کلیسا بر برجی روی چهارستون مزبور، ۶ ستون سنگی و روی آنها گنبد مخروطی شکل ناقوس و نهایتا صلیبی روی گنبد جای گرفته است.
در سردر کلیسا کتیبهای با خط ارمنی نوشته شده است. تاریخ بنا در این کتیبه، سال ۱۰۶۳ هجری قمری است. در ذیل کتیبه از حجار آن نام برده شده است. در این کتیبه اشاره به تعمیر کلیسای بیتاللحم در سال ۱۳۱۶هجری قمری در زمان مظفرالدین شاه قاجار شده است. این کلیسا تا به امروز باقیمانده و به خوبی از آن مراقبت شده است. آنچه بیش از دیگر بخشهای کلیسا، توجهات را به سمت خود جلب میکند، بخشهای داخلی، تزیینی و طلاکاری شده کلیسا است که بسیار بر زیبایی داخل کلیسا، موثر است. گردشگرانی که به اصفهان سفر میکنند، در بازدید از آثار تاریخی دوره صفویه، شاهکارهای معماری این شهر تاریخی و سنتی را به وضوح میبینند که شکوهی قابل تقدیر از تمدن آن عصر را به نمایش میگذارد. اگر به اصفهان سفر کردید، بازدید از کلیسای بیتاللحم را نیز از دست ندهید. زیبایی و شکوه تزیینات داخلی کلیسا و ظاهر بیرونی ساده آن تلفیقی از دو پارادوکسی را به نمایش میگذارد که بسیار جذاب، زیبا و دیدنی است. این کلیسا هر ساله مورد توجه گردشگران داخلی و خارجی بسیاری است.
ثبت دیدگاه
0 دیدگاه