درباره کتاب برادران کارامازوف

می‌گویند داستایفسکی این داستان را بر اساس ماجرایی واقعی که در زندان از زبان یک هم‌بندی شنیده بود، نوشته است. داستان کشته‌شدن پدری و اتهام ناحق قتل به پسری که هستهٔ اصلی داستانش شد. برادران کارامازوف رمانی پیچیده است که مباحث عمیق الهی، فلسفی و اخلاقی را مطرح می‌کند. بسیاری از اندیشمندان مانند فروید، هایدگر، کورت ونگات و ویتگنشتاین این اثر را ستوده و در ردیف بهترین آثار ادبی جهان دانسته‌اند.

خانوادهٔ کارامازوف از پدر، سه برادر از دو مادر و فردی معلول و دچار صرع که فرزند نامشروع یک مادر عقب‌مانده ذهنی است، تشکیل شده است. افراد این خانواده همگی غیر‌عادی‌اند و تعادل روانی ندارند. حتی برادر کوچکتر که به ظاهر جوانی آرام و فرشته‌خو می‌آید. این عدم تعادل روانی نقطهٔ مشترک همهٔ آن‌ها و حتی بقیهٔ شخصیت‌های داستان است. از پیر یک صومعه گرفته تا وکیل و دادستان شهر. همه‌نوع جانوری با هر میل کثیفی مثل حرص و آز و حسادت و شهوت در این اثر پیدا می‌کنید.

کل ماجرای رمان شگفت‌انگیز برادران کارامازوف هم دربارهٔ رابطهٔ فئودور کارامازوف متمول و فاسد با سه پسرش و فرزند نامشروعش است، چهار فرزندی که همه از پدر متنفرند و تضادهای اخلاقی و رفتاری دارند و دائم در تلاش برای هم‌زیستی مسالمت‌آمیز با یکدیگرند و درنهایت هم پسر بزرگتر نقشهٔ نابودی پدرش را می‌کشد اما برادر دیگری به دردسر می‌افتد.

در سراسر داستان، تمام صحنه‌ها و دیالوگ‌ها دولایه‌اند، یکی لایهٔ رویی؛ یعنی آن‌چه ما به‌ظاهر می‌بینیم و می‌خوانیم، که لایه‌ای است بسیار نازک و سطحی و گاه پیش‌پاافتاده و دیگری لایهٔ زیرین که گاه چنان عمیق و رعب‌آور است که لرزه بر اندام آدم می‌اندازد. این اثر در چارچوب یک رمان کلاسیک متداول نمی‌گنجد و چیزی فراتر از آن است چون محدود به زمان و مکان خودش نمی‌شود.

برادران، از گناه آدم‌ها نهراسید، آدمی را در گناهش نیز دوست بدارید، چه این شباهت به محبت خداوند اوج محبت در زمین است. همه‌ٔ خلقت خداوند را دوست بدارید، هم کل آن را و هم هر دانه‌ٔ ریگ را. هر برگ را دوست بدارید، هر پرتوی نور خدا را. حیوانات را دوست بدارید، گیاهان را دوست بدارید، هرچیز را دوست بدارید. اگر هرچیز را دوست بدارید به راز خداوند در چیزها پی‌خواهید برد. همین که آن را دریافتید هر روز بی‌وقفه شروع خواهید کرد به درک بیش‌تر و بیش‌تر آن. و سرانجام شیفته‌ی همه‌ی عالم خواهید شد با عشقی تمام و همگانی. حیوانات را دوست بدارید: خداوند به آن‌ها مقدمات فکر و شادی نیاشفته بخشید. آن را آشفته نسازید، آن‌ها را عذاب ندهید، شادی‌شان را از آنان نگیرید...