گیاه زنیان را با نام های دیگری مانند انیسون بری، کمون حبشی، اجوان، اسپری کای و نانخواه می شناسند. زنیان گیاه علفی یک ساله، بی کرک و به ارتفاع 30 تا 90 سانتی متر است که به شکل خودرو در نواحی شرقی هند، ایران و مصر می روید. برگ هایی با بریدگی های نازک و ظریف و گل هایی به رنگ سفید و مجتمع به صورت چتر مرکب دارد. چتر آن کوتاه، دارای طول نسبتا مساوی و منتهی به براکته های باریک در محل اتصال به یکدیگر است. میوه زنیان کوچک، بیضوی، به رنگ قهوه ای مایل به زرد و دارای بویی شبیه بوی تیمول است. روی میوه آن، خطی طولی نخی شکل، به رنگ روشن تر و دو تار نازک تک سلولی مشاهده می شود، به طوری که بعضی از آن ها کوتاه و مخروطی و برخی دیگر دارای یک قسمت متورم در انتها هستند. قسمت مورد استفاده این گیاه، میوه آن است که حاوی مقدار زیادی تیمول میباشد. محل رویش این گیاه در ایران، بلوچستان، تبریز، اصفهان، خوزستان، فارس، کرمان و خراسان است.

زنیان

میوه ی زنیان کوچک، بیضوی، به رنگ قهوه ای مایل به زرد و دارای بویی شبیه بوی تیمول است. روی میوه ی آن، خطی طولی و نخی شکل، به رنگ روشن تر و دو تار نازک تک سلولی مشاهده می شود، به طوری که بعضی از آن ها کوتاه و مخروطی و برخی دیگر دارای یک قسمت متورم در انتها هستند.

قسمت مورد استفاده ی این گیاه، میوه ی آن است که زنیان نیز نامیده می شود. محل رویش این گیاه در ایران بلوچستان، تبریز، اصفهان، خوزستان، فارس، کرمان و خراسان است.

خواص گیاه زنیان :

بیماری های معده و کبد را رفع می کند.

مقوی معده و بادشکن است.

ضد اسپاسم و ضد درد است.

سموم بدن را دفع می کند.

ضد تهوع و استفراغ است.

ناراحتی های گلو، سرفه و روماتیسم را از بین می برد.

ضد کرم و میکروب کش است.

مدر و قابض است.

درد حاد شکم، قولنج و سوء هاضمه ای که ناشی از ضعف و کمی نیرو باشد رابرطرف می کند.

زنیان از قدیم به عنوان ادویه و نگهدارنده ی مواد غذایی ترشی جات، بیسکویت و مواد خوراکی دیگر به کار می رود. همچنین از آن به عنوان ضدقارچ پوستی و ضد نزله ی تنفسی می توان استفاده کرد.

درمان امراض ریه و ضدسرماخوردگی، ضدتب و ضد یبوست است.

برای بیماری های عصبی مفید محسوب می شود.

خواص دارویی زنیان

خواص زنیان متعدد بوده، برخی خواص دارویی آن عبارتند از:آنتیاکسیدان، ضد تب، ضد میکروب، ضد نفخ، ضد آسم، ادرارآور، قاعده آور، پایین آورنده فشار خون، مسهل، استفاده از زنیان برای لاغری، درمان سرفه، روماتیسم، تنگی نفس و بیماریهای معده است. همچنین زنیان ضد میکروبهایی نظیر سالمونلا تیفوزا، میکروسپوریوم و اشرشیاکلی میباشد.

خواص زنیان برای لاغری

عرق زنیان یکی از عرقیات گرم و موثر در هضم غذاست و بنابراین با هضم بهتر غذا، مانع از انباشته شدن چربی در بدن میگردد.

از خواص زنیان تقویت معده و معالجه سوء هاضمههای ناشی از ضعف و کمی نیرو است که به جذب بهتر و موثرتر مواد غذایی کمک کرده و مانع از بروز چاقی می شود.زنیان خاصیت مسهل بودن دارد، لذا باعث دفع سریع غذا و غیر قابل دسترس کردن غذا برای جذب بدن شده و به تبع از انباشته شدن چربی و ایجاد چاقی جلوگیری میکند.کند.

میزان و طریقه مصرف زنیان برای لاغری

دمنوش:دو تا چهار گرم از گیاه زنیان را در آب جوش دم کرده، روزی سه بار نیم فنجان مصرف شود.

پودر:می توان روزانه سه تا چهار گرم پودر دانه ها را به شکل های مختلف یا همراه با غذا مصرف کرد. باوجود این که دانه ها ریز هستند، برای اثربخشی بیشتر لازم است پودر شوند تا مواد آن ها در بدن بهتر استخراج شود.

عصاره خشک:عصاره خشک دانه های زنیان را می توان روزانه 125 میلی گرم مصرف کرد.

عصاره مایع یا تنتور: از عصاره مایع زنیان می توان روزانه تا شش میلی گرم مصرف کرد.

عرق زنیان: بعد از هر وعده غذایی ظهر و شب نصف استکان همراه با نصف استکان آب مصرف شود تا هضم غذا را آسان و از نفخ و ترشی معده جلوگیری کند.

لا زم به ذکر است استفاده از زنیان برای لاغری به همراه سایر گیاهان دارویی موثر در کاهش وزن به همراه تغذیه مناسب و انجام ورزش، تاثیر آن را چندین برابر میکند. یکی از نخسههای لاغری با استفاده از برخی گیاهان دارویی به شرح ذیل است:

50گرم سیاه دانه+50گرم زیره سیاه+25گرم طباشیر+25گرم تخم گشنیز+25گرم هلیله سیاه+25گرم لاک مغسول+50 گرم زنیان

مواد گیاهی فوق را کاملا پودر کرده روزی نصف قاشق چایخوری باعسل و آب گرم مصرف کنید.

خواص زنیان در طب سنتی

مزاج این گیاه گرم و خشک در درجه سوم (از چهار درجه) و لذا نسبتا قوی بوده، یعنی باید در مصرف آن احتیاط کرده و برای استفاده طولانی، حتما با نظر پزشک باشد.

به صورت دانه (میوه گیاه) است گرچه ریشه این گیاه نیز خاصیت دارویی دارد. معمولا برای گرم کردن سیستم گوارشی و برای تسهیل عمل هضم از آن استفاده می شود.

زنیان دارای بو و طعم تندی بوده و اشتها آور است و بخاطر گرمی ای که دارد طبیعتاً افراد با مزاج گرم سعی کنند استفاده زیاد نداشته باشند و یا اگر استفاده می کنند، به عنوان مصلح آن، از کمی سنکجبین استفاده کنند.

عرق زنیان معمولاً برای گرفتگی های عضلانی ناشی از سردی و حتی درجات خفیفی از حالت شبه فلج توصیه شده است و برای بعضی از لرزش های بدن که طبیعتاً ناشی از سردی باشد استفاده می شود.

این گیاه برای تقویت مغزو اعصاب مفید است که گاهی همراه با دارچین و گل گاو زبان هم قابل استفاده است.

با توجه به اینکه سیستم تنفسی به سردی حساس است و سرما موجب اسپاسم و انقباض مجاری تنفسی شده و سردی مزاج باعث ترشح و ماندن ترشحات در سیستم ریوی می شود، زنیان و عرق آن می تواند با نرم و رقیق کردن و لذا دفع ترشحات تنفسی، برای برخی انواع سرفه و برونشیت یا ذات الریه یا تنگی نفس مفید باشد.

با توجه به اینکه زنیان مدر (ادرارآور)، قاعده اور و عرق آور (معرق) است، برای دفع رطوبت های زائد بدن بسیار مناسب است که این، منجر به درجاتی از کاهش وزن و پف آلودگی نیز می شود.

همچنین برای دفع سنگ های ادراری و مشکلات قاعدگی (دیر باز شدن قاعدگی یا قاعده نشدن به موقع مخصوصا در سرد مزاجان) نیز مفید استاین گیاه ضد نفخ و از بین برنده بادهای تشکیل شده داخل بدن و سیستم گوارش است و لذا برای رفع برخی از انواع پیچ خوردن روده و قولنج مفید است.