باغ نظری همدان در یک زمین کاملا هموار قرار گرفته است. منبع اصلی تامین آب باغ، قناتی بود که ضلع شرقی آن قرار داشت. در حال حاضر آبیاری این مجموعه از طریق آب چاه صورت می‌گیرد و قنات از دسترسی و استفاده خارج شده است. درختان، دو محور اصلی شمالی‌جنوبی و محور شرقی‌غربی قرار گرفته‌اند و شامل گردو، بادام، به، گیلاس، کاج، توت و درختان بومی متناسب با اقلیم همدان هستند.

پیش طاق ورودی عمارت به‌شکل هنرمندانه‌ای با آجرکاری خفته و راسته تزیین شده است. پس از آن هشتی وجود دارد که سقف گنبدی آن ردیف‌های منظم و یکنواخت آجری قرار دارد. گوشه شمال‌شرقی هشتی، راه ‌پله‌ای مسقف با آجر ساخته شده که دسترسی به بام هشتی را امکانپذیر می‌سازد. حضور پرندگان و خرگوش‌های کوچک و بزرگ داخل محوطه‌‌‌ سبز باغ، صحنه چشم‌نوازی را برای مسافران و بازدیدکنندگان باغ‌ موزه فراهم آورده است.

ساختمان اصلی مجموعه

پس از طی مسیری در محوطه باغ، ساختمان اصلی مجموعه نظری قرار دارد. این مجموعه شامل دو طبقه است و سقف آن پوشش شیروانی دارد. ورودی بنا فضایی موسوم به جلوخان با سقف هرمی شکل است. شیروانی این سقف روی چهار ستون بلند چوبی با پوشش گچ و سرستون‌های دارای گل و بوته استوارند. راه‌پله ورودی بنا که ارتباط‌دهنده فضای حیاط و طبقه بالایی است، از فضای جلوخان می‌گذرد.

طبقه بالایی که هر چهارضلع آن به بالکن منتهی می‌شوند، با نرده‌های چوبی ظریف و ۲۴ ستون چوبی پوشیده و سرستون‌های آن با گل و بوته تزیین شده‌اند. در فضای داخلی بنا تعدادی اتاق ساخته شده که دسترسی به آن‌ها از طریق راهرویی مقدور است. میان راهرو، روزنه‌ای برای نورگیری و تهویه قرار دارد. روی سقف برخی از اتاق‌ها لَمه‌کوبی زیبایی می‌بینید.

چشم‌انداز باغ از محور شرقی‌غربی و ایوان‌های ستون‌دار، پیرامون کوشک داخل باغ را نشان می‌دهد. نکته جالب توجه درمورد باغ نظری این است که از زمان حیات و طراحی نقش اولیه‌ تاکنون تغییرات زیادی در عناصر باغ، پلان و نماها ایجاد نشده است. تنها تغییر آن، حذف پله‌های شمال کوشک است که در کاربری قبلی به آن اضافه شده بود. آنچه بیش از هرچیز درباره عمارت این باغ به چشم می‌آید، تاکید بر طبقه اول ساختمان است. تزیینات کوشک و سردر، حین بازسازی به آن اضافه شده است.

سرگذشت مالکان این باغ

طبق مدارک موجود درمورد باغ نظری، این مجموعه در گذر زمان صاحبان زیادی داشت. در آغاز ساخت، محل سکونت کنسول‌های انگلیسی ساکن در همدان بود. بعدها به یکی از شاهزادگان قاجاری به نام مهری‌خانم، دختر امیرتومان واگذار شد. در نهایت فتحعلی‌خان نظری آن را خرید و این باغ سال‌ها محل سکونت خاندان نظری بود. به‌دلیل سکونت این خانواده در باغ، این مجموعه به باغ نظری شهره و ماندگار شد.

از سال 1371، باغ کاربری آموزشی داشت. همچنین مدتی دانشکده معماری و مدرسه راهنمایی وابسته به دانشگاه آزاد اسلامی بود. در سال 1388 این مجموعه دست‌خوش مرمت‌هایی برای تغییر کاربری و حفظ و افزایش عمر مفید بنا شد. باغ نظری در کاربری جدید خود به باغ موزه مردم‌شناسی نظری تبدیل شده است. همچینین سازمان میراث فرهنگی همدان در این باغ مستقر است.

بخش فرهنگی باغ

جاذبه‌های گردشگری همدان در باغ ‌موزه نظری در قالب نمایشگاه عکس به تصویر کشیده شده است. حدود 800 قطعه عکس در این بخش جمع‌آوری شده که در مناسبت‌های خاص برای بازدیدکنندگان به نمایش درمی‌آید. تصاویر این موزه بیشتر در برگیرنده جاذبه‌های گردشگری استان همدان هستند. شهر زیرزمینی سامن، مجموعه دست‌کند ارزانفود، تپه تاریخی نوشیجان، سراب گاماسیاب، کتیبه آقا جان بلاغی اسدآباد، سراب گیان و دامنه کوه الوند از جمله محل‌های معرفی شده در این تصاویر هستند.

باغ ‌موزه نظری در خیابان یک طرفه عارف قزوینی، چهارراه نظری قرار گرفته است. برای رسیدن به آن می‌توانید از تاکسی، اتوبوس و یا خودرو شخصی استفاده کنید. این مجموعه در سال 1377 به شماره ۲۰۱۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. ساعت بازدید موزه هشت صبح تا دو بعدازظهر است. سایت سی تی مهر بازدید از این مکان زیبا را به شما گردشگران عزیز پیشنهاد میکند.

فروشگاه اینترنتی سیتی مهر شما را به دیدن این مکان زیبا دعوت می‌کند.