موزه صنعتی کرمان

موزه صنعتی کرمان ارزشمندترین گنجینه هنرهای معاصر ایران و جهان در کشورمان را بعد از موزه هنرهای معاصر تهران، در خود گنجانده است. در این مقاله، با این موزه دیدنی بیشتر آشنا خواهید شد. 

در جنوب شرقی شهر کرمان در خیابان شریعتی حد فاصل میدان باغ ملی و چهار راه طهماسب آباد، گنجینه‌ای غنی و نفیس از آثار هنرمندان بزرگ داخلی و خارجی قرار گرفته که موزه هنرهای معاصر صنعتی نامیده می شود.  

به جرات می‌توان گفت که بعد از موزه هنرهای معاصر تهران، موزه صنعتی کرمان ارزشمندترین گنجینه هنرهای معاصر ایران و جهان در کشورمان را در خود گنجانده است.

مجموعه آثار موجود در موزه

در حدود ۱۲۰۰ اثر هنری نگهداری می‌شود که بیشتر این آثار هنری شامل مجسمه‌های برنزی، گچی، مرمری و چوبی، تابلوهای موزائیک سنگ، نقاشی های سیاه قلم، رنگ روغن و آبرنگ می شود.

آثار سبک‌ها و شیوه‌های متفاوتی از جمله مینی مالیست‌ها، کانسپچوال‌ها، آبسترکت ها، خطاطان، مینیاتوریست‌ها، پاپ آرت‌ها و خاکبازان در موزه صنعتی مشاهده می‌شود.

نیمی از آثار موجود در موزه متعلق به استاد سیدعلی اکبر صنعتی مجسمه‌ساز و نقاش معروف این سرزمین و باقی‌مانده آن متعلق به بیش از ۸۳ هنرمند معاصر ایرانی و ۱۶ هنرمند خارجی می شود.

هنرمندان معاصر خارجی نظیر آگوست رودن، هنری مور، بن نیکلسن، آلبرمارکه، امیل نولده، بلاکادار، بوناتی، واسیلی کاندینسکی، جاکوب اپشتاین و تام فیلیپس و هنرمندان معاصر ایرانی از جمله کمال الملک، علی اکبر یاسمی، ژاره طباطبایی، محمد حیدریان، رسام ارژنگی، پرویز تناولی و سهراب سپهری هستند.  

تاریخچه موزه

تاریخچه این موزه به حدود ۸۰ سال پیش به روزگاران قدیم به زمان بزرگمردی بازمی‌گردد که در حال حاضر آرامگاه او در داخل کتابخانه این مجموعه فرهنگی است.

این مرد خیر و نیکوکار که حاج اکبر صنعتی زاده نام داشت، بعد از بازگشت از سفر حج به دیدن سید جمال‌الدین اسدآبادی رفت و از وی خواست که در خدمت ایشان عبادت کند؛ ولی سید جمال‌الدین به او گفت که عبادت چیزی به جز خدمت به خلق نیست. به همین خاطر حاج اکبر به شهر خود کرمان بازگشت و  پرورشگاهی برای کودکان بی‌سرپرست و یتیم کرمانی خصوصا کودکان هنرمند و مستعد ساخت.

پرورشگاه صنعتی کرمان در سال ۱۲۹۵ هجری شمسی و در مساحتی حدود ۴۵ هزار متر مربع توسط این مرد خیر و دلسوز تاسیس شد و به گفته مسئول آموزش این پرورشگاه، نزدیک به ۴۰۰۰ کودک تحت مراقبت و نگهداری این پرورشگاه بودند و بیشتر آن‌ها با تعلیم و تربیت خوب موسس آن، حاج اکبر به افرادی بلندآوازه تبدیل شدند.

از آنجایی که زمان ثبت نام در کلاس ابتدایی نیاز به شناسنامه بود و گروهی از کودکان این پرورشگاه در آن زمان فاقد شناسنامه بودند، مرحوم حاج اکبر صنعتی از نماینده اداره آمار و ثبت احوال خواست که برای کودکان پرورشگاه که بدون شناسنامه بودند، با فامیل صنعتی زاده شناسنامه صادر کند. بدین ترتیب نام خانوادگی بیشتر کودکان پرورشگاه همنام با حاج اکبر بود.

استاد علی اکبر صنعتی، پدر مجسمه سازی ایران

در میان کودکان پرورشگاه شاگردی با استعداد و هنرمند وجود داشت که از همان روزهای اول به حاج اکبر نشان داد که در نقاشی تبحر بی‌نظیری دارد.

وقتی حاج اکبر از استعداد نقاشی و مجسمه‌سازی این کودک هنرمند باخبر شد، او را تشویق کرد و مورد حمایت خویش قرار داد. حاج اکبر نام و نام خانوادگی این کودک که پدر خود را در ۶ ماهگی به دلیل بیماری طاعون و مادر خود را در ۸ سالگی از دست داده بود، علی اکبر صنعتی همنام خود برگزید و به همین ترتیب این کودک با نام موسس پرورشگاه بزرگ شد.

پدر مجسمه‌سازی ایران آموزش‌های اولیه هنر خود را تحت نظر استادان کرمانی گذراند و سپس برای دوره‌های تخصصی مجسمه‌سازی به تهران فرستاده شد. این دوره‌های تخصصی در آن زمان در مدرسه صنایع مستظرفه که به همت مرحوم  کمال‌الملک تاسیس شده بود زیر نظر استادانی چون بهزاد و طاهرزاده مینیاتوریست، ابوالحسن صدیقی استاد مجسمه ساز و استاد حیدریان برگزار می‌شد.

استاد علی اکبر صنعتی تا پایان عمر عضو پیوسته فرهنگستان هنر ایران باقی ماند و به عنوان منتخب فرهنگستان هنر برگزیده شد.

استاد علی اکبر صنعتی همچنین تنها هنرمند ایرانی است که دو موزه از جمله موزه صنعتی کرمان و موزه صنعتی تهران به نام ایشان ثبت شده است. مشخصه متفاوت و منحصر به فرد آثار هنری استاد این بود که تصاویر را در قالب مجسمه‌ها می‌آفرید.

از معروف‌ترین کارهای او، فرشته عدالت است که در ورودی کاخ دادگستری تهران به همراه ابوالحسن صدیقی و ارژنگ رحیم زاده آن را طراحی و خلق کردند.

استاد صنعتی در سال‌های آخر عمر به علت سکته مغزی قدرت تکلم خود را از دست داد و نیمه چپ بدنش نیز فلج شد. او همچنین در اسفند ماه سال ۱۳۸۴ به  خاطر عارضه ریوی و تنفسی در بیمارستان ایرانمهر بستری و پس از بهبودی نسبی از بیمارستان ترخیص شد و در آخر بامداد سیزدهم فروردین ۱۳۸۵ در سن ۹۰ سالگی درگذشت. پیکر این استاد گرامی در قطعه هنرمندان بهشت زهرا به خاک سپرده شده و در حال حاضر از ایشان دو هزار تابلوی رنگ روغن و ۴۰۰ مجسمه عظیم به یادگار مانده است.

آغاز فعالیت موزه

فعالیت فرهنگی پرورشگاه از سال ۱۳۲۸ با ساخت کارگاه و نمایشگاهی از آثار نقاشی و مجسمه‌سازی استاد صنعتی آغاز شد.

در سال ۱۳۴۱ نیز یکی از نخستین کتابخانه‌های شهر کرمان به این مجموعه فرهنگی افزوده شد که اکنون به‌عنوان کتابخانه تخصصی هنر و منابع هنری نفیس از کتاب‌های ارزشمند هنری پذیرای هنرجویان، هنردوستان، پژوهشگران، هنرمندان و اساتید است.

پرورشگاه صنعتی در سال ۱۳۵۶ به منظور نگهداری و نمایش آثار استاد سیدعلی اکبر هنرمند مجسمه‌ساز و نقاش و آثار دیگر هنرمندان ایران و جهان به موزه تبدیل شد.

معماری موزه

بنای اصلی موزه به صورت خطی شکل گرفته و از خشت خام در پی و آجر تراش در روکار ساخته شده است. سقف این موزه به شیوه معماری سنتی ایران، گنبدی است.

در جلوی بنا رواقی وجود دارد که به شیوه ایرانی برای حفاظت و سایه انداختن و خنک کردن اتاق‌ها به کار رفته است. سر در ورودی بنا ترکیبی از کاشی‌های معرق فیروزه‌ای و سیاهرنگ و آجر است که در سال ۱۳۲۷ به بنای اصلی الحاق گردیده و زیبایی خاصی به بنا بخشیده است.

بنا دارای تزیین خاصی نیست، اما از نظر معماری با توجه به این که در برهه خاصی از تاریخ معماری شکل گرفته حایز اهمیت بوده و در واقع آخرین روزهای تلفیق معماری سنتی را به نمایش می‌گذارد.

محوطه موزه نیز با روش باغ‌سازی ایرانی باغچه‌بندی شده است. این موزه همچنین در چند دوره بازسازی شده است که آخرین آن به سال ۱۳۹۲ باز می‌گردد.

ساعت کاری موزه