روش صحیح دستور دادن به کودک

یکی از شایع‌ترین مشکلات در خانواده‌ها، روش دستور دادن به کودک هست، طوری که کودک دستور رو به خوبی درک کرده و اجرا کنه، دستورهایی که معمولاً موثر واقع نمیشه خصوصیات زیر رو داره:

دستورهای زنجیره ای: 

دستورهایی هستن که پشت سر هم به کودک داده می‌شه و کودک توانایی به خاطر سپردن همه اونارو نداره، بنابراین بعضی از اونا رو فراموش کرده و انجام نمی‌ده، مثل لباست رو بپوش، دندانهاتو مسواک بزن، موهاتو شونه کن بعد بیا صبحونه بخور.
بهتره این دستورها رو به بخش‌های کوچک‌تر تقسیم کرده و هر کدوم و به تنهایی از کودک درخواست کنیم.

دستورهای مبهم: 

دستورهایی هستن که برای کودک واضح و روشن نیستند و به خوبی نمی‌تونن منظور گوینده رو منتقل کنن، به عنوان مثال وقتی که ما انتظار داریم بچه‌ها بدون درگیری و خشونت با هم بازی کنن و دعوا نکنن ولی فقط به اونا بگیم: «بچه های خوبی باشین».
بچه ممکن ندونه ازش چی خواستین و باید چیکار کنه که از نظر مامان و بابا بچه خوبی باشه؟ این دستورها مبهم هستن، بنابراین بهتره به صورت مشخص و اختصاصی به اونا بگیم: «با اسباب بازی هاتون با هم و به آرامی بازی کنین».

دستورهای پرسشی: 

تو این جور دستورها از کودک سوال می‌شه که آیا دوست داره که این کار رو انجام بده؟ مثلاً، «آیا دوست داری که اتاقت رو تمیز کنی؟» که ممکن یه کودک لجباز به راحتی بگه: «نه دوست ندارم». تو اینجور دستورها ما به بچه حق انتخاب می‌دهیم. پس دور از انتظار نیست که اون کار رو انجام نده.

دستورهایی که به دنبالش دلیل و منطق آورده می‌شه:

مثل «زود باش اتاقت و مرتب کن چون امشب مهمون داریم و از این که خانه نامرتب باشه نگران و عصبانی می شم.» تواین مثال ممکن  کودک دستور اصلی رو فراموش کنه، بنابراین بهتره که دستور به این شکل باشه: «امشب مهمون داریم و خانه نامرتب من رو نگران و عصبانی می کنه پس لطفاً هر چه سریع تر وسایلت و جمع کن.» یعنی اول توضیح داده بعد دستور مورد نظر گفته بشه.

روش دستور دادن موثر روش اجرا:

نزدیک کودک برید، تا حد چشم‌های کودک خم شوید و باهاش تماس چشمی برقرار کنین. فاصله شما زمان دستور دادن به اندازه فاصله یک دست باز باشه (یعنی به فاصله شانه تا نوک انگشتان) و برای کودک به طور دقیق مشخص کنین و بگین که چیکار کنه.

نکات مهم زمان دستور دادن:

هر چه تعداد دستورها کمتر باشه، موثرترم هست و کودک بهتر متوجه می‌شه و سریع تر اون و اجرا می‌کنه. دستوری که به کودک داده می‌شه باید مشخص، خاص و روشن باشه. دستورها باید بیشتر به شکل مثبت باشند، مثلاً به جای گفتن «بلند صحبت نکن» بگین «آروم صحبت کن». با صدای محکم و قاطع با کودک صحبت کرده و بگین که چیکار باید بکنه، اما نباید تو کلامتون خشونت وجود داشته باشه. به اطاعت از دستور، پاداش بدین. دستورها باید در حد سن و فهم و توانایی‌های کودک باشه سعی کنین دستورها با تهدید همراه نباشه و با لحن خوب و قاطع گفته شه.

نکته:

اگه کودک تو شرایطی هستش که نمی‌تونه دستورهای ما روانجام بده، بهتره  به زمان دیگری موکول بشه و اصلاً درخواست نشه. مهم نیست مثلاً کودک در حال دیدن کارتون مورد علاقه‌اش، و ما به او می‌گوییم « بلند شو کتابات و مرتب کن.» عدم رعایت دستور از طرف کودک دلیلی بر لجبازی اون نیست، احتمال داره که کودک متوجه منظور شما نشده باشه، پس دستور خودتون و دوباره با توجه به روش‌های ذکر شده براش تکرار کنین. مطمئن باشین در صورت رعایت و تمرین موارد فوق، کودکتون دستورهای شما رو بهتر انجام می دهد.

مرکز مشاوره - دکتر غلام عباس کوچکی